Wat leer je van oogpatronen
Ogen vertellen ‘hoe’ iemand denkt.
Het plaatje hierboven laat zien ‘hoe’ iemand informatie ophaalt. De schatting is dat deze manier van organiseren voor circa 90% van de mensen opgaat. Linkshandige mensen kunnen de organisatie horizontaal gespiegeld hebben. Bij parate kennis hoeft iemand niet te zoeken en blijven de oog pupillen meestal neutraal recht vooruit. Als informatie wat meer is weggezakt in het onbewuste dan zal iemand op een vraag intern gaan ‘Googlen’ om de informatie op te halen.
Beeld, geluid en gevoel worden op verschillende plekken opgeslagen. Voor een antwoord op een vraag worden meestal onbewust verschillende bronnen aangeboord waarop een herinnering wordt samengesteld. Je zou het kunnen vergelijken met verschillende archief lades waarin iemand gaat zoeken om de juiste informatie te vinden. Gaat het om beeld, geluid, gevoel of interne dialoog. Het is van belang om bij ieder mens afzonderlijk waar te nemen ‘hoe’ iemand zijn informatie ophaalt en het niet aan te nemen. Elk mens is uniek én ieder individu gebruikt wel steeds dezelfde wijze van informatie ophalen. Het is waardevol om dat te leren herkennen.
Ogen zijn spiegels.
Ogen worden ook wel ‘de spiegels van de ziel’ genoemd. Ogen ‘liegen niet’ wordt ook vaak gezegd. En ik kan me nog levendig herinneren hoe mijn oma altijd zei: “kijk in mijn ogen als ik tegen je praat”. In het Westen is het gebruikelijk om oogcontact te maken als je met iemand in gesprek bent. De duur van comfortabel oogcontact is bij iedereen weer anders. Te lang oogcontact wordt vaak weer als te indringend ervaren. Terwijl in andere culturen oogcontact juist weer onbeleefd is. Daar is het meer gebruikelijk om langs elkaar heen te kijken. Voor goed contact en elkaar echt goed begrijpen is het daarom ook van belang om elkaars cultuur te leren kennen.
Lie to me!
Een veelvoorkomend misverstand is dat als je leert de oog patronen te herkennen je een leugen detector in handen hebt. Zo simpel is het niet.
Het verhaal gaat dat in de tijd van de koude oorlog de Amerikanen de NLP oog patronen gebruikten als middel om te achterhalen of een Russische krijgsgevangene wel of niet de waarheid sprak. Bij elke vraag werd hij door meerdere militairen zorgvuldig geobserveerd. En op elke vraag zagen ze de ogen van de ‘Russische spion’ naar rechts onder gaan. Bij de meeste mensen staat dat voor de interne dialoog. En als snel trokken ze de conclusie dat het niet werkte. Want ze konden niets zinnigs uit zijn oog patronen opmaken.
Later bleek dat deze Russische militair uitvoerig ‘gedrild‘ was voordat hij op missie werd gestuurd. Eén van de dingen die hij had geleerd was om bij elke vraag deze eerst drie keer intern te herhalen voordat hij ging nadenken over het antwoord. Dit geautomatiseerde proces zorgde ervoor dat bij elke vraag zijn ogen naar dezelfde locatie liet gaan. Tja, zo simpel is het dus niet. Bovendien kan het zo razendsnel gaan dat je stappen in het denkproces mist. Goed leren waarnemen is cruciaal.
Waarom oogpatronen herkennen?
Aan de hand van de oog patronen is het mogelijk om te herkennen ‘Hoe’ iemand denkt. Je achterhaalt dus niet ‘wat’ iemand denkt. Je verkrijgt geen informatie over de inhoud. Je leert meer over het proces van denken. Het ‘hoe’ doet iemand wat hij doet. Welke ingang gebruikt iemand om informatie op te halen? Is dat beeld, geluid, gevoel of de interne dialoog? Wat is voor deze persoon de sleutel van zijn of haar archief kast?
Je zult merken dat je makkelijker contact met mensen krijgt als je afstemt op ‘hoe’ ze denken. Als ik bijvoorbeeld naar rechtsboven kijk en intern een ‘plaatje’ zie dan sla je de plank mis als je aan mij vraagt: “wat voel je”? of “wat denk je”? We zullen beter contact krijgen als je me vraagt wat ik zie. Of hoe ik ergens tegen aan kijk.
Daarna zou je kunnen vragen wat voor gevoel ik heb bij dat beeld. Zo sluit je eerst aan bij iemands manier van denken en neem je iemand vervolgens ‘mee’ om andere informatie op te halen. Mogelijk herken je hierbij ook het patroon van volgen-leiden uit de module Rapport.
Zo achterhaal je de oogpatronen.
In het volgende filmpje zie je een voorbeeld van ‘hoe’ de oog patronen te achterhalen:
De inhoud van de vragen is hierbij dus niet van belang. Inhoud is ‘wat’ en het gaat nu louter en alleen even over het ‘hoe’. Zodat je beter op iemand kunt afstemmen én je ook degene die je bevraagt kunt helpen om nog meer te herinneren van een specifieke ervaring. Als iemand een beeld ophaalt dan zou je kunnen vragen om wat meer te vertellen over dat beeld. Zo kan ik mij daar bewuster van worden en als ik er aan jou over verteld dan krijg jij ook meer informatie over wat ik in mijn ‘binnenwereld’ ervaar.
Tijdens het stellen van vragen zul je merken dat mensen vaak ook hun hoofd meebewegen in de richting waarop de ogen gaan. Dat is een natuurlijk proces. Als je iets vraagt wat ‘parate’ kennis is dan blijven de ogen gewoon recht vooruit kijken. Zorg dat je kijkt voordat je de vraag stelt. Anders zou je zo maar de beweging kunnen missen. In het filmpje is mooi te zien hoe iemand eerst een oud beeld ophaalt, het dan vervormt en iets nieuws creëert om tot slot weer recht vooruit te kijken.
Interne vs Externe aandacht.
In opleidingen zeggen we ook wel eens gekscherend dat als iemands ogen een bepaalde richting op gaan deze persoon even intern aan het ‘Googlen’ is. Iemand haalt even informatie op. Deze persoon is dan met zijn aandacht naar binnen gericht. Op zo’n moment is het niet handig om iets heel anders wat belangrijk is tegen deze persoon te zeggen.
Als ik aan het dagdromen ben en jij vertelt me iets over een belangrijke afspraak die we morgen hebben dan zou het zo maar kunnen zijn dat ik die informatie niet opneem. En krijgen we morgen de discussie: “dat heb ik wel gezegd” vs “dat heb je niet gezegd”. “jij luistert ook nooit” vs je bent het gewoon vergeten te zeggen”. Wacht dus even totdat iemand weer recht voor zich uit kijkt en met zijn aandacht op jou is gericht. Dan kan de communicatie weer stromen.
